componist
* St. Petersburg 25-09-1906
† Moskou 09-08-1975
De Russische componist Dmitri (Dmitrijevitsj) Shostakovitsjwerd geboren in St. Petersburg. Hij volgde een opleiding aan het conservatorium in Leningrad, o.a. bij Glazunov. Als student kreeg hij al erkenning als componist, want zijn eerste symfonie (1924 / 1925) liet grote indruk achter na opvoeringen in Leningrad en Moskou. Zijn volgende werken kregen echter niet hetzelfde onthaal. Tevens werd hij gezien als groot pianist, o.a. bij het Chopin concours (1927) in Warschau.
Vanaf 1927 was hij muzikaal adviseur aan het Meyerhold Theater in St. Petersburg. Terwijl veel kunstenaars het land verlieten maakte hij zijn opera, De Neus (1929) en in 1934 triomfeerde Shostakovitsj met de opera Lady Macbeth of Mtzensk. Van officiële zijde werd zijn werk echter afgekeurd, als ongeschikt voor de massa. Toch waren deze opera`s succesvol en baarden opzien in het buitenland.
Ook later zou Sjostakovitsj regelmatig in aanvaring komen met het bewind, en hij heeft veel te lijden gehad onder het Stalinregime. In 1936 werd hij door de Stalinistische cultuurbureaucratie verketterd en als volksvijand beschouwd. Op slag verdween zijn werk uit de theaters. Hij werd door Stalin beschuldigd van 'formalisme' (foute muziek), maar Stalin bepaalde tevens dat de componist niet gearresteerd mocht worden. Sjostatkovitsj had geen weet van dit laatste en voelde zich bijna 4 decennia lang een gevangene in eigen land. Zijn koffertje stond klaar voor het geval hij opgepakt zou worden, maar hij liet zich hierdoor niet afschrikken, want zijn creatieve productie bleef op peil.
Omdat hij wist dat het veiliger was abstracte instrumentale muziek te schrijven, dan theatermuziek met een verhaal ging hij zijn energie besteden aan orkestrale en kamermuziek. De opera De Spelers (1942) maakte hij niet af toen hij inzag dat hij nooit toestemming zou krijgen om het stuk uit te voeren.
Vanwege het juk van het systeem waaronder hij moest leven ontwikkelde Sjostakovitsj een introverte manier van schrijven. Hierbij verborg hij zijn gevoelens in burleske (lachwekkende boerse) en ironische bewoordingen, beïnvloed door Gustav Mahler. Zijn werk heeft vaak een grote emotionele intensiteit en is soms satirisch of opzettelijk triviaal.
Opera`s
De Neus (1929) (Nos)
Libretto van Dmitri Shostakovitsj, Jewgeni Samjatin, Georgi Jonin en Alexander Prejs, naar de gelijknamige vertelling van Nikolai Gogol.
Opera in 3 aktes (10 scènes)
Plaats en tijd. St. Petersburg rond 1850
Première. concertant. St.Peterburg (Maly-Theater)16-06-1929
Première. St.Peterburg (Maly-Theater) op 18-01-1930
Lady Macbeth aus Minsk (1934) (Katerina Izmajlova)
Libretto van Dmitri Shostakovitsj en Alexander Prejs, naar de gelijknamige vertelling van Nikolai Leskov.
Opera in 4 aktes (9 scènes)
Plaats en tijd. Russisch stadje,in en rond een molenhuis en een Siberisch gevangenkamp, omstreeks 1860-1870
Première. eerste versie. St-Peterburg (Maly-Theater) op 22-01-1934.
Première. tweede versie onder de naam (Katerina Izmajlova). Moskou (Stanislavski-Nemirovitsj-Dansjenko-Muziektheater) op 08-01-1963 (26-12-1962) (??)
De Spelers (1942) (Igroki)
Andere werken
symfonieën 15
concerten 6
orkestwerken en kamermuziekstukken (een groot aantal)
koorwerken
pianowerken
muziek voor toneel en film
