Un Ballo in Maschera

Giuseppe Verdi    

(Een gemaskerd bal) (2.45 min.)

(Brussel 15-06-1995 / La Monnaie)

(Essen 06-05-2001 / Aalto-Musiktheater)

(Essen 20-12-2009 / Aalto-Musiktheater)

(Eindhoven 19-05-2018 / Parktheater)(Opera Zuid)

Libretto van Antonio Somma, naar het libretto "Gustav III ou le bal Masqué" van Eugène Scribe.
Dramatische opera in 3 aktes (5 tonelen).
Plaats en tijd. Boston, eind 17e eeuw (Stockholm, 1792) 
Première. Rome (Theatro Apollo) op 17-02-1859.  
De door de censuur verboden namen uit de originele versie staan cursief.

Inhoud

Akte I
De kamer van Riccardo, de Gouverneur van Boston, waar zijn hovelingen op hem wachten. Onder hen bevinden zich Samuel en Tom, die samen een complot gesmeed hebben om hem van het leven te beroven.
Riccardo komt binnen en krijgt van een page, Oscar, de lijst van gasten voor een gemaskerd bal dat binnenkort zal plaatshebben. Hij is opgetogen als hij ziet dat Amelia, de vrouw van zijn secretaris Renato, ook aanwezig zal zijn. Hij is heimelijk verliefd op haar.

In het kwartet. La rivedrò nell' estasi, verheugt hij zich erop haar weer te zien. Secretaris Renato treft hem zo, in gedachten verdiept, aan. Hij waarschuwt dat er een complot tegen hem wordt gesmeed, aria. Alla vita che t' arride. Vervolgens komt de opperrechter Riccardo's handtekening vragen ter bekrachtiging van een vonnis tegen een zekere Ulrica, een waarzegster die van hekserij wordt beschuldigd. De gouverneur vraagt zijn page Oscar wat hij ervan denkt en deze verdedigt de waarzegster op pittige wijze in zijn aria. Volte la terrea fronte alle stelle. Ricardo wil zelf een oordeel vellen en besluit de waarzegster te bezoeken, vermomd als een zeeman, in gezelschap van Oscar, Sam, Tom en alle aanwezigen.
Akte II
Een spelonk waarin Ulrica zitting houdt.
Zij roept de koning van de afgrond op met haar incantatie, (toverspreuk / bezwering). Re dell' abisso affretati.
Haar eerste klant is een zeeman Silvano, aan wie zij een spoedige bevordering in rang voorspelt. Riccardo heeft zich intussen verstopt en deze scène bespied. Hij schrijft vlug een briefje dat hij ongemerkt in Silvano's zak weet te stoppen. Deze vindt het en leest van zijn benoeming tot officier.

Een bediende van Amelia komt Ulrica zeggen dat zijn meesteres haar wil spreken. Ulrica stuurt alle andere aanwezigen weg. Riccardo zit echter nog steeds in zijn schuilhoek, en komt zo te weten dat Amelia een hopeloze liefde voor hem heeft opgevat die zij echter uit haar hart wil verbannen. Vandaar dat zij Ulrica's hulp inroept. Deze raadt haar aan bij middernacht een bepaald kruid te zoeken op het galgeveld. Riccardo vindt dat ze daar niet alleen en onbeschermd heen kan gaan.

Als Amelia vertrokken is vraagt Riccardo in een barcarolle. Di tu se fedele il flutto m'aspetta hem de toekomst te voorspellen. Ulrica doet dit en zegt hem, dat hij zal worden omgebracht door de eerste hand die hij zal schudden. Riccardo steekt zijn hand lachend naar verschillende omstanders uit (tot schrik van Sam en Tom), maar de situatie wordt voor de samenzweerders gered door de binnenkomst van Renato, die niets vermoedend de uitgestoken hand drukt.
kwintet  Ė scherzo, od è follia.
Akte III
Het galgenveld, om middernacht.
Amelia komt het bewuste kruid hier plukken. Maar zij is angstig en meent overal geesten te zien.  aria. Ma dall' arido stelo divulsa. Riccardo is haar gevolgd om haar bescherming te bieden. Hij spreekt haar aan en samen verklaren zij hun wederzijdse liefde. duet. O qual soave brivido. Hun samenzijn wordt echter verstoord door Renato die komt waarschuwen dat zij door samenzweerders omsingeld zijn.

Amelia heeft zich snel gesluierd en Riccardo vraagt zijn secretaris de dame in veiligheid te brengen. Riccardo weet zelf door het net van samenzweerders heen te glippen door middel van Renato's mantel. Sam, Tom en hun samenzweerders vinden in plaats van hun slachtoffer, diens secretaris. Zij willen weten wie de dame is en doen haar sluier af, ondanks verzet van Renato. De identiteit van Amelia wordt zo ontdekt en Renato besluit uit wraak mee te doen in het complot tegen Riccardo. De samenzweerders zien de grimmige humor van de situatie in. kwartet. Ve, se di notte, qui colla sposa.
Akte IV
Eerste toneel. 
De bibliotheek van Renato's huis.
Renato sleurt zijn vrouw binnen en zegt dat zij de dood verdient vanwege haar ontrouw. Hoewel Amelia toegeeft Riccardo te beminnen, bepleit ze haar onschuld en vraagt als laatste gunst afscheid van haar zoon te mogen nemen. aria.  Morrò, ma prima in grazia.

Renato beseft dat zij slechts slachtoffer is en dat hij zich beter kan wreken op haar verleider, die eens zijn beste vriend was. aria.  Eri tu che m'acchiavi quest' anima. De samenzweerders maken nu hun opwachting en laten Amelia een lot trekken, waarop de naam van de moordenaar van Riccardo staat. Zoals voorspelt door Ulrica, wijst dit lot Renato aan. Oscar komt met een invitatie voor het gemaskerde bal. kwintet. Ah di che fulgor, volgens de samenzweerders de gelegenheid om de moord te verwezelijken.

Tweede toneel. 
Riccado heeft een brief geschreven waarin hij beveelt dat Renato en Amelia naar Engeland moeten terugkeren.
Hij ziet in dat zijn liefde voor haar onmogelijk is en dat het beter is als zij uit zijn omgeving verdwijnt. aria. Ma se m' è forza perdirtie.   1)

Oscar overhandigt Riccado een waarschuwend briefje (afkomstig van Amelia) waarop hij echter geen acht slaat. Hierin staat dat er een aanslag op hem gepleegd zal worden tijdens het bal. Omdat allen gemaskerd en verkleed zijn weet zelfs Renato niet wie Riccardo is. Hij probeert dit van Oscar te weten te komen, die het geheim echter niet wil verraden. aria. Saper vorreste.

Riccardo neemt voorgoed afscheid van Amalia, voor zij naar Engeland zal vertrekken. Daar wordt hij neergestoken door Renato. Stervend verzekert hij Renato dat zijn vrouw deugdzaam is en eist van de aanwezigen dat zijn moordenaar ongehinderd met zijn vrouw zal mogen vertrekken.  
 

(Brussel 15-06-1995 / La Monnaie)  

(Essen 06-05-2001 / Aalto-Musiktheater)

(Essen 20-12-2009 / Aalto-Musiktheater)

(Eindhoven 19-05-2018 / Parktheater)(Opera Zuid)