Manon Lescaut

Giacomo Puccini    

 

(Antwerpen 24-06-1993 / De Vlaamse Opera)

(Italiaans)
Libretto van van Marco Praga, Guiseppe Giacosa, Luigi Illica, Giuilio Ricordi, naar de roman van Abbé Prévost. "Histoire du Chevalier des Grieux et de Manon Lescaut".
Lirische opera in 4 aktes.
Plaats en tijd. Frankrijk (Amiens, Parijs, Le Havre) en Noord Amerika (Louisiana) midden 18e eeuw. 
Première.Turijn (Teatro Regio) op 01-02-1893.  

 

MANON LESCAUT	sopraan
LESCAUT (haar neef Sergeant)	bariton
CAVALERE DES GRIEUX	tenor
GERONTE DI RAVOIR (thesaurier - generaal)	bas
EDMONDO (student)	tenor
HERBERGIER	bas
ZANGER (castraat)	mezzosopraan
DANSLERAAR	tenor
LANTAARNOPSTEKER	tenor
SERGEANT	bas
ZEEKAPITEIN	bas

Inhoud 

Akte I
Voor een herberg in Amiens, stopplaats van de postkoets.
Edmondo zingt, begeleid door een koor van jonge meisjes en studenten. Des Grieux, die er somber uitziet, wordt geplaagd. Heeft hij liefdesverdriet? Des Grieux antwoordt hierop met een spottende serenade.  Tra voi, belle, brune e bionde. Lescaut, Géronte en Manon komen aan met de postkoets. Lescaut moet zijn zus naar een nonnenschool brengen voor haar verdere opvoeding. Maar hij heeft allang gezien dat de rijke Géronte het jonge meisje bewondert, en hij is van plan haar met de hulp van de herbergier door de oude belastinginspecteur te laten schaken. (in het klooster zou haar schoonheid slechts verwelken). Des Grieux uit zijn bewondering voor Manon in de aria. Donna non vidi mai simile a questa.
Manon en Des Grieux voelen zich tot elkaar aangetrokken. Als zij later naar hem toe komt zingen zij samen een liefdeduet. Vedete? lo son fedele parola mia. De student Edmondo een vriend van Des Grieux hoort dat Géronte Manon wil schaken en mee naar Parijs wil nemen. Edmondo brengt Des Grieux hiervan op de hoogte. Deze weet het meisje te overreden om met hem te vluchten in het rijtuig dat door Géronte is besteld. Als Géronte even later naar buiten komt wordt hij door Edmondo ingelicht dat zijn buit hem ontgaan is.
Lescaut heeft tijdens het kaartspel in de herberg niets van de schaking gemerkt en vat het hele avontuur nogal laconiek op. Hij troost de boze Géronte. Als het geld van Des Grieux op is zal Manon wel op hangende pootjes terugkomen.
Akte II
Een chique salon ten huize van Géronte.
Manon zit aan de kaptafel toilet te maken als Lescaut haar komt bezoeken. 1)  Zij is nu de maitraisse van Géronte. De 'transacties' hebben haar broer voordeel gebracht en hij gebruikt Manon als de kip met de gouden eieren. Hij maakt haar dan ook een compliment over haar schoonheid en zegt hoe verstandig het was om bij die arme Des Grieux weg te gaan. Maar Manon is haar eerste minnaar nog niet vergeten. Al die kille pracht en rijkdom hier kunnen niet het geluk en de warmte geven die ze bij hem op hun zolderkamertje beleefde. aria. In quelle trine morbide  (een van de mooiste die Puccini ooit heeft geschreven).
Lescaut gaat nu voor Des Grieux pleiten, die een verwoede speler is geworden en ongetwijfeld wel een deel van zijn winst aan Lescaut zal schenken. Hij zegt tegen Manon dat Des Grieux haar niet is vergeten en dat hij haar die morgen zal bezoeken. Hun gesprek wordt onderbroken door musici die eerst een madrigaal 2) zingen, met een solo van een castraat. Sulla vetta tu del monte. Hierna krijgt Manon dansles, die ook wordt bijgewoond door Géronte en zijn vrienden. Vol trots wijst Géronte op de élégance van zijn jeugdige maîtresse.
Dan is het haar beurt om te zingen. Zij brengt haar vreugde tot uiting in een briljante aria met koor L'ora o Tirsio, è vaga e bella. (Een sopraan die kans ziet haar hoge C pianissimo aan te houden tot het eind van de aria, kan rekenen op een applaus uit de zaal).
Na afloop vergezelt Géronte zijn vrienden en Manon zegt dat ze zich in enkele ogenblikken bij hen zal voegen. Daarop vliegt de deur open en Des Grieux komt binnenstormen. Hij wordt door Manon hartstochtelijk ontvangen duet Tu, tu? Amore, tu?  Des Grieux begint haar verwijten te maken over haar trouweloosheid, maar al spoedig zwicht hij voor haar charme en hartstocht. Op het hoogtepunt van hun liefdesduet. Vieni! Colle tue bracccia stringi Manon che t'ama komt Géronte onverwacht terug, en wordt kwaad door de aanwezigheid van een minnaar. Manon gooit olie op het vuur door hem te zeggen dat hij lelijk en oud is. Géronte is hier ongewenst en daarom gaat hij weg (máár, hij komt terug!).  "Daar zijn we vanaf" roept Manon opgelucht uit als hij de deur achter zich heeft dichtgegooid.
Maar Des Grieux is daar niet zo zeker van en spoort haar aan om onmiddellijk met hem te vluchten. Manon wil echter eerst haar juwelen bij elkaar zoeken, wat Des Grieux het bittere verwijt ontlokt dat ze nog niets veranderd is Ah, Manon, mi tradisce il tuo folle pensiero. Het oponthoud wordt hun noodlottig, Géronte en de zedenpolitie staan in de deuropening.
Des Greux wil zijn degen trekken, maar de practische Lescaut verhindert dit. Als ook hij gevangengenomen wordt, wie zal Manon dan kunnen redden? De politie arresteert Manon die door Géronte wordt uitgemaakt voor prostituée.
Akte III
Manon wordt veroordeeld tot ballingschap naar Louisiana, een Franse kolonie waar nog meer prostituées verblijven. In Le Havre houden Des Grieux en Lescaut houden de wacht, in de hoop Manon te kunnen ontvoeren als ze van de kazerne naar het schip gebracht zal worden. Lescaut heeft een van de boogschutters omgekocht, zodat Des Grieux met Manon kan spreken door een klein getralied venster van de gevangenisdeur. Ze voeren een luchtig gesprek dat onderbroken wordt door een manke lantaarnopsteker die de lantaarns komt uitdoven en daarbij een liedje zingt, dat min of meer symbolisch op de situatie kan worden toegepast. Een schot weerklinkt, Manon vlucht van het venster weg en Lescaut komt aangesneld, luid roepend dat men het komplot ontdekt heeft.
Alles is verloren!  De gevangenisdeur gaat open en een sergeant houdt appèl van de vrouwen die getransporteerd zullen worden. Een voor een komen deze naar buiten. Manon, van wie de gezondheid door de gevangenschap ondermijnd is, heeft de sympathie van het publiek gewonnen. Manon en Des Grieux nemen ontroerd afscheid van elkaar. Het moment van inscheping is aangebroken. Des Grieux werpt zich op de knieën voor de kapitein en smeekt Manon naar Amerika te mogen vergezellen, al was het maar als scheepsjongen. No! Pazzo son! Guardate. De kapitein laat zich vermurwen. Onder gejuich van het publiek gaan Manon en Des Grieux aan boord.
Akte IV
Een troosteloos verlaten landschap aan de grens van New Orleans. De nacht valt. Manon en Des Grieux (slachtoffers van jaloezie en intriges) zijn New Orleans ontvlucht. Manon is uitgeput door de tocht en bidt Des Grieux om haar alleen te laten sterven. Terwijl hij hulp gaat zoeken uit zij haar wanhoop en haar angst in een aangrijpende aria. Sola, perduta, abbandonata. Wanneer Des Grieux terugkomt, zonder hulp te hebben gevonden, sterft zij in zijn armen en zegt dat ze altijd van hem zal houden.  


1)  Hier wreekt zich het feit dat zo velen aan het libretto hebben meegewerkt. Want voor het publiek is het verwarrend om Manon, die in de vorige akte door Des Grieux geschaakt werd, nu tóch als maîtresse van Géronte terug te zien!  Er ontbreekt een hele scène, die in de opera Manon van Massenet juist de kern vormt. Het verhaal over haar samenwonen met Des Grieux en hoe zij Des Grieux verraadt, krijgen we te horen in een gesprek tussen Manon en Lescaut.  

2) Madrigaal. Meerstemmig wereldlijk lied in coupletvorm. Zowel in literaire als muzikale vorm. Van zachte en innige stemming, aanvankelijk landelijk idyllisch van inhoud, later ook didactisch en satirisch. In het begin van de 15e eeuw de populairste liedvorm, gezongen in de volkstaal door kleine ensembles van amateurs en beroepszangers. Door zijn krachtige tekstschildering en poëzie een van de belangrijkste bronnen voor de opera. Claudio Monteverdi was de eigenlijke grondlegger en tevens een van de grootste madrigalisten.

Dit madrigaal lichtte Puccini uit zijn compositie Messa da Gloria die hij op zijn twintigste jaar schreef en waar de melodie voorkwam in het Angus Dei.