Porgy and Bess

Porgy and Bess

George Gershwin


 

(Amsterdam / Koninklijk  Theater Carré @ T / 21-04-2008) 

Libretto van George Gershwin, naar de roman Porgy van Bose Heyward en het toneelstuk van Bose en Dorothy Hartzell Heyward.
Opera in 3 aktes.
Plaats en tijd. landgoed Catfish Row in Charleston, South Carolina, omstreeks 1920. 
Première. New York (Alvin Theatre) op 10-10-1935.  (dirigent, Alexander Smallens)
 

rollen 
PORGY (invalide bedelaar )bas/bariton
CROWN (gewelddadige havenarbeider)bariton
BESS (zijn vriendin)sopraan
SPORTIN' LIFE (drugshandelaar en smokkelaar  )tenor
JAKE (visser)bariton
CLARA (zijn vrouw, moeder van kleine jongen)sopraan
ROBBINS (jonge visser uit Catfish Row)tenor
SERENA (zijn vrouw)sopraan


Inhoud

Akte I
Scene 1.
Zomeravond in Catfish Row.
Clara zingt een liedje voor haar baby (Summertime) en de anderen gaan dobbelen. Een van de spelers, Robbins, bespot zijn vrouw Serena als zij hem vraagt om niet te gokken. Op zaterdagavond heeft een man recht om te spelen is zijn mening. Jake, Clara's man zingt zijn eigen liedje (A woman is a sometime thing). Porgy de invalide bedelaar komt er ook bij op zijn karretje en sluit zich aan bij het dobbelspel. Niet lang daarna zijn ook Crown en Bess van de partij. Zij kopen goedkope whisky bij Sportin' Life. Tijdens het spel ontstaat er onenigheid en alle heftigheic wordt Robbins door Crown vermoord. Crown vlucht maar Bess weigert hem achterna te gaan. Sportin Life probeert haar met een snuifje cocaïne over te halen om met hem mee te gaan naar New York, maar zij wijst dit voorstel af. Als de politie komt om de moord te onderzoeken is er niemand die Bess steun en aandacht geeft totdat Porgy aanbied om zijn hut met haar te delen. (OH Little Stars)
Scene 2
De volgende nacht in de kamer van Serena.
Bij het opgebaarde lichaam rouwen de inwoners van Catfish Row (Gone, Gone, Gone), en ieder geeft zijn bijdrage om de begrafenis te bekostigen (Overflow). Mocht er niet genoeg geld zijn dan wordt het lichaam voor sectie overgedragen aan de medisch studenten. Peter wordt beschuldigd, maar hij ontkent en zegt dat Crown de moordenaar is. Wel wordt hij verplicht mee te gaan naar het bureau als kroongetuige en gedwongen om tegen Crown te getuigen. Serena betreurt het verlies van haar man (My Man's Gone Now), en Bess wordt gevraagd om voor te gaan in het zingen van en godsdienstig lied (My Man's Gone Now), waardoor zij langzaaam maar zeker door de gemeenschap wordt geaccepteerd en opgenomen (Oh the train is at the Station)
Akte II
Scene 3
Catfish Row een maand later in de ochtend.
Jake en de andere vissers repareren de netten (It takes a long pull to get there). Clara had liever gehad dat hij thuis bleef vanwege de storm, maar zijn antwoord is dat ze het geld hard nodig hebben. Een rede voor Porgy om vanuit zijn raam te zingen over de geneugten van het leven zonder bezittingen (I got plenty o' nuttin). Sportin' Life walst om zijn koopwaar -happy dust- droompoeder, maar haalt daarmee de woede van Maria op de hals, die hem terecht wijst, (I hate yo' struttin' style). De ritselaar Frazier, gespecialiseerd in het verkopen van echtscheidingscertificaten voor slechts éen dollar maakt zijn opwachting. Porgy wil wel van zijn diensten gebruik maken, maar an hem vraagt Frazier anderhalve dollar omdat de zaakk nogal gecompliceerd is. Bess en Crown waren helemaal niet getrouwd. Als Sportin Life opnieuw cocaïne aan Bess wil geven stuurt Porgy hem weg. Porgy en Bess verklaren elkaar hun liefde (Bess you is My woman Now). De bewoners zien dat de liefde tussen hen oprecht is en Bess wordt opgenomen in hun midden. Zij organizeren een gezamelijke picknick op het Kittiwah-eiland. Bij de voorbereiding van het feest zingt de groep (oh I can't sit down). Porgy kan zelf niet mee naar het feest vanwege zijn handicap, maar hij staat erop dat Bess welmee gaat. Porgy kijkt de vertrekkende boot na en laat nogmaals zijn vreugde blijken. Herhaling van (I got plenty o' nuttin).
Scene 4
Kittiwah-eiland, in de avond.
Het is gezellig tijdens de picnic en we horen de song (I`ain`t got no shame). Ook de cinische kijk van Spontin op de bijbel wordt ten gehore gebracht, (It Ain`t Necesserily So) waarop Serena hen terecht wijst (Shame on all you Sinners). Als iedereen op het punt staat om te vertrekken, gevolgd door Bess, komt Crown plotseling uit de bosjes tevoorschijn. Hij dwingt haar om met hem op het eiland achter te blijven. Maar Bess wil hem verlaten, vergeet me voorgoed zegt zij. (Oh, what You want wid Bess). Maar Crown wil haar niet opgeven Hij wordt handtastelijk en wil haar mee het bos in nemen. Wat hij wil is duidelijk.
Scene 5
Catfish Row, een week later bij zonsopgang.
Jake en zijn vrienden gaan samen vissen. Een van hen merkt op dt er storm op komst is. Bess die is ontsnapt uit de handen van Crown, keert terug naar Porgy, ziek en koortsig. Dit heeft zij al sinds haar terugkeer van Kittiwah Eiland. Serena bidt voor haar herstel (Oh, Doctor Jesus). Zij beloofd Porgy dat Bess nu wel snel beter zal worden. Een aardbeien verkoopster, Peter de honingman en een handelaar in krabben bieden hun koopwaar aan. (Vendors` Trio). Later op de dag voelt Bess zich al stukken beter, en is de koorts gezakt. Zij vertelt Porgy dat Crown haar achtervolgt. Zij vraagt Porgy of hij haar wil beschermen en zegt dat zij van hem houdt en nooit meer bang wil zijn. (I Loves You Porgy). Clara, Jake`s vrouw is bezorgd om haar man. Als Maria haar troost en gerust wil stellen, gaan de alarmbellen af die de storm aankondigen.
Scene 6
De volgende ochtend in Serena`s kamer.
De inwoners van Catfish Row schuilen hier voor de orkaan. Zij gaan in tegen de storm met gebeden en gezangen, (Oh, Doctor Jesus), maar Sportin geeft te kennen dat de storm een signaal is van Het Laatste Oordeel. Clara zingt opnieuw haar slaapliedje (Summertime). Er wordt op de deur geklopt en de inwoners zien dit als teken voor de dood (Oh there is somebody knocking on the door), maar het is Crown die binnenkomt en nu tegenover Bess staat. De smeekbeden van Bess maken hem aan het lachen. Hij zegt haar dat zij geen angst moet hebben voor God. Het koor overstemt zijn vloeken met meer gebed, maar hij tergt hen met het zingen van een vulgair lied (A red-headed woman).
Plotseling ziet Clara op zee de gekapseisde boot van haar echtgenoot. Zij rent naar buiten en vraagt Bess op haar baby te passen. Clara gaat op zoek naar haar man en Bess vraagt of een van de mannen haar wil helpen. Crown steekt de draak met Porgy die vanwege zijn handycap niet mee kan en gaat achter Clara aan. Hij roept nog dat hij weer snel terug zal komen voor Bess.
Akte III
Scene 7
Catfish Row, de volgende avond.
De vrouwen treuren om het verlies van hun echtgenoten, die in de storm om het leven zijn gekomen (Clara, Clara don't tou be downhearted). Als ze ook treuren om het verlies van Crown, maar Sportin 'Life suggereert lachend dat Crown waarschijnlijk nog steeds in leven is. Hij merkt op dat vrouwen met één man misschien het geluk hebben dat die man voor hen behouden blijft, maar voor vrouwen met twee mannen is de kans groot dat zij helemaal alleen zal overblijven. Bess, die inmiddels helemaal is opgenomen in de gemeenschap van Catfish Row belooft op de baby van Clara te passen. Zij zingt Clara's slaapliedje (Summertime). Plotseling duikt Crown op met een mes. Er volgt een gevecht waarin Porgy Crown wurgt. Porgy is gelukkig omdat hij nu eindelijk heeft bewezen dat hij Bess kan beschermen. Hij zegt haar, "You have got a man now, you've got Porgy".
Scene 8
Catfish Row, de volgende middag.
Als de detective binnenkomt gaat hij een gesprek aan met Serena en haar vrienden over de moord op Crown. Maar tot zijn ongenoegen is niemand bereid om zijn medewerking te verlenen. Porgy wordt meegenomen om Crowns lichaam te identificeren, maar hij is doodsbang. Volgens het bijgeloof zal een lijk in aanwezigheid van de moordenaar gaan bloeden. Hij kan geen woord meer uitbrengen. Bess is nu opnieuw alleen, en Sportin 'Life verteld haar dat Porgy voor een lange tijd de gevangenis in moet. Hij brengt haar opnieuw in de verleiding als hij op een enthousiaste manier het fantastische leven in New York beschrijft. Onder invloed van cocaïne geeft zij uiteindelijk toe en gaat met hem mee naar New York. (There 's a boat dat's leavin' soon for New York).
Scene 9
Catfish Row, een week later.
Het duurt een hele week voordat Porgy uit de gevangenis wordt ontslagen, waar hij een straf heeft uitgezeten vanwege de weigering om het lichaam te identificeren. Samen met zijn celgenoten spreken zij nog een gebed uit. (How are You this morning). Hij trekt zijn mooiste kleren aan voor de ontmoeting met Bess. Hij begrijpt niet waarom iedeen zich zo ongemakkelijk voelt. Hij ziet dat Clara's baby nu in de armen van Serena ligt, en hij begrijpt dat er iets mis is. De anderen vertellen hem dat Bess is vertrokken naar New York. (Oh Bess, Where's my Bess?). Vastbesloten om haar te vinden vertrekt hij ook uit Catfish Row. (Oh Lawd, I'm on my way).