Rigoletto

Rigoletto.jpg

Giuseppe Verdi


(Düsseldorf 25-09-1993 / Deutsche Oper am Rhein)

(Bonn 09-04-2000 / Oper der Stadt Bonn) 

(Bonn 06-05-2000 / Oper der Stadt Bonn) 

(Aken 16-02-2008 / Theater Aachen)

(Aken 27-02-2008 / Theater Aachen)

(Düsseldorf 05-01-2013 / Deutsche Oper am Rhein)

(Eindhoven19-11-2015 / Opera Zuid)



Libretto van Francesco Maria Piave, naar Victor Hugo`s drama Le Roi s'amuse.  
Melodrama in 3 aktes.
Plaats en tijd. Mantua en omgeving. 16e eeuw. 
Première.Venetië (Teatro La Fenice) op 11-03-1851  

Hertog van Mantuatenor
RIGOLETTO (zijn hofnar)bariton
GILDA (Rigoletto`s dochter)sopraan
SPARAFUCILE (een bandiet)bas
MADDALENA (diens zuster)alt
GIOVANNA (vertrouweling v. Gilda)mezzosopraan
GRAAF VAN MONTERONEbas
MARULLO (een edelman)bariton
MATTEO BORSA (hoveling)tenor
GRAAF VAN CEPRANObas
GRAVIN VAN CEPRANOmezzosopraan
GERECHTSDIENAARtenor
PAGE (van de hertogin)mezzosopraan
HOFHEREN / DAMES / PAGE`Skoor

Inhoud

De  Hertog van Mantua (een absoluut heerser) onteert vrouwen. Hun mannen of vaders laat hij vermoorden. Zijn krijgsmakker en handlanger is de Hofnar Rigoletto, die al niet veel beter is dan zijn meester. Alle slachtoffers van de Hertog worden door hem bespot. Rigoletto wil zich  in zijn privé-leven goed gedragen. Als vader van een in het geheim opgegroeide dochter is Rigoletto liefdevol. Maar wat hij anderen aandoet zal hem zelf overkomen. Zonder het te weten wordt hij medeplichtig aan de ontvoering van zijn eigen dochter Gilda, en ten slotte zelfs aan haar dood. Wat Rigoletto ervaart als de vloek van de  Graaf Monterone, (met wie hij de spot drijft) zal slechts de consequentie van zijn eigen daden zijn. 
Voorgeschiedenis.
De hertog van Mantua en zijn mismaakte Hofnar Rigoletto hebben de dochter van Graaf Monterone ontvoerd. De oude, ongelukkige graaf pleegt daarop zelfmoord.       
Akte I
Eerste scène.
Een zaal in het paleis van de Hertog.
De Hertog heeft een jong onbekend meisje ontdekt, dat hij in burgerkleding heeft benaderd en nu wil verleiden. Ondertussen heeft hij zijn oog ook laten vallen op Gravin Ceprano, met wie hij tegen haar wil en in het bijzijn van haar echtgenoot schaamteloos flirt. (Balata) Questa o qeulla. Hofnar Rigoletto bespot het echtpaar, dat machteloos ten prooi is gevallen aan de grillen van de Hertog. Bijna alle hovelingen zijn al eens bespot door de gebochelde nar. Als de edelman Marullo het nieuwtje verspreidt dat Rigoletto een geheim liefje heeft, besluiten de hovelingen de nar die hen zo vaak heeft bespot, betaald te zetten. Rigoletto houdt de diepbedroefde Graaf  Monterone voor de gek, die hem daarop vervloekt.
Tweede scène.
Een doodlopende straat, Rigoletto's huis en tuin. Aan de andere kant van de straat staat het paleis van graaf Ceprano. Het is nacht. Rigoletto is erg geschrokken van Monterones verwensing. Op straat wordt hij aangesproken door een vreemde man. Het is Sparafucile, de beroepsmoordenaar  die hem zijn diensten aanbiedt. duet, Signor, va non ho niente. Rigoletto onthoudt zijn naam en adres. Alleen achtergebleven vergelijkt Rigoletto zich met Sparafucile (recitatief, algemeen aangeduid als aria) Pari siamo. Wat hij als Hofnar doet met woorden, doet de moordenaar met zijn zwaard, zij zijn beiden  moordenaars. Vervolgens kijkt hij naar zijn dochter, Gilda, die hij volledig afgeschermd van de buitenwereld liet opgroeien.duet, Figlia ! - Mio Padre !  Voor haar verzwijgt hij zijn naam en beroep en zegt haar dat zij nog het enige wezen op aarde is, dat hij liefheeft.
Hij roept haar verzorgster Giovanna en vraagt haar goed op zijn dochter te letten. duet, Dèh, non parlare al misero. Gilda op haar beurt verzwijgt dat ze sinds maanden een jonge, onbekende man heeft ontmoet, die ze liefheeft. Het is de Hertog, die zich tegenover Gilda voor student uitgeeft. Hij zingt samen met Gilda over de liefde, duet, E il sol dell` anima. Terug op haar kamer zingt zij de aria, Caro nome che il mio cor. De hovelingen willen Rigoletto's vermeende geliefde ontvoeren, maar onverwacht keert de nar terug. De hovelingen maken Rigoletto wijs dat Gravin Ceprano ontvoerd is en Rigoletto speelt het spel mee. Hij heeft zo ongewild geholpen bij de ontvoering van zijn dochter.
Akte II
Een salon in het paleis van de Hertog.
Gilda, de vermeende geliefde van Rigoletto wordt door de hovelingen aangeboden aan de Hertog. De Hofnar is het spoor van zijn dochter gevolgd. Zonder het te weten bevindt hij zich in het hol van de leeuw. De hovelingen genieten zichtbaar van de wanhoop van Rigoletto, die zijn dochter de ware aard en identiteit van haar geliefde onthult. koor,  Scorrendo uniti. Dit verandert echter niets aan Gilda's gevoelens, ze houdt van de man, of die nu student of  Hertog is. Als Gilda haar vader ziet werpt zij zich in zijn armen en vertelt haar verhaal, aria, Tutte le feste al tempio. Hoewel Rigoletto ziet dat alle hoop verloren is, probeert hij toch zijn dochter te troosten. duet, Piangi fanciulla. Rigoletto zweert wraak te nemen. Hij zal de Hertog van Mantua vermoorden. duet, Si vendetta, tremenda vendetta.
Akte III
Aan de oever van de rivier de Mincio. Het huis van Sparafucile.
De Hertog verschijnt en vraagt Sparafucile om wijn. Op luchthartige wijze bezingt hij zijn idee over vrouwen in de bekende canzone, La donna è mobile. Het is nacht. Rigoletto heeft Sparafucile opdracht gegeven de Hertog te vermoorden, maar eerst zal hij zijn verliefde dochter genezen. Hij vertelt haar over de ontrouw van de Hertog. Rigoletto dwingt Gilda toe te kijken wanneer Sparafuciles handlangster, zijn knappe zuster Maddalena, met de Hertog flirt en ten slotte zelf voor de charmes van de verleider bezwijkt. Rigoletto dwingt zijn verwarde en vertwijfelde dochter om als man verkleed naar Verona te vertrekken, maar Gilda keert terug naar de herberg waar ze hoort dat haar vader de Hertog gaat vermoorden. Maddelena smeekt haar broer de Hertog te sparen, maar in plaats van hem moet hij de eerste de beste vreemdeling die aanklopt maar doden. Gilda wil haar leven opofferen voor dat van haar geliefde en stapt het huis binnen. Ze wordt direct getroffen door het mes van Sparafucile. De huurmoordenaar overhandigt Rigoletto een zak, zogenaamd met het lijk van de Hertog erin.
Plotseling hoort Rigoletto, in de verte de bekende stem van de Hertog. Hij opent de zak en ziet zijn stervende dochter. Zij bekent dat zij zich heeft opgeofferd en vraagt om vergeving. Zij belooft voor hem te bidden in de hemel. duet, Lassù in cielo. Met zijn dochter levenloos in zijn armen schreeuwt Rigoletto `De vervloeking` uit, waarna hij neerstort.

 

(Düsseldorf 25-09-1993 / Deutsche Oper am Rhein)

HIROSHI KODAMAdirigent
JEAN - PIERRE PONNELLEregie & decor
MARTIN SCHLUMPFkleding
WOLFGANG  DUNWALDkoor
ULRICH RAPPregie
Bezetting 
GEORGI TSCHOLAKOVHertog van Mantua (tenor)
HENK POORTRigoletto (bariton)
CELINA LINDSLEYGilda (sopraan)
ANDRZEJ SACIUKMonterone (bas)
WILHELM SCHAEFERGraaf Ceprano (bas)
DIETLINDE BECKERGravin Ceprano (mezzosopraan)
E. LEE DAVISMarullo (bariton)
WILHELM RICHTERBorsa (tenor)
DANIEL L.WILLIAMSSparafucile (bas)
URSULA KUNZMaddalena (alt)
MARGRIT CASPARIGiovanna (mezzosopraan)
WILFRIED JUDSBeul (bas)
FRIEDERIKE FAISTPage (mezzosopraan)
YASMINE FRERICHSMonterones dochter

* Het koor van der Deutschen Oper am Rhein  


(Bonn 09-04-2000 / Oper der Stadt Bonn) 

(Bonn 06-05-2000 / Oper der Stadt Bonn) 

WOLFGANG OTTdirigent 
DIETRICH HILSDORFregie 
JOHANNES LEIACKERdecor & kleding
MARCO ZEISER CELESTIkoor 
JURGEN ZOCHlicht
Bezetting 
OLAFUR BJARNASONHertog van Mantua (tenor)
FRANZ - JOSEF KAPELLMANHertog van Mantua (tenor)
JURI NECHAEVRigoletto (bariton)
INGRID KERTESIGilda (sopraan)
OFELIA SALAGilda (sopraan)
VIDAR GUNNARSSONMonterone (bas)
JOHANNES FLOGLGraaf Ceprano (bas)
PIERIS ZARMASGraaf Ceprano (bas)
UTE HALLASCHKAGravin Ceprano (mezzosopraan)
ASTA ZUBAITEGravin Ceprano (mezzosopraan)
PETER BORDINGMarullo (bariton)
ADNAN GUNDOGDUMarullo (bariton)
AXEL MENDROKMatteo Borsa (tenor)
FLORIAN MOCKMatteo Borsa (tenor)
GEORG ZEPPEFELDSparafucile (bas)
LEANDRA OVERMANNMaddalena (alt)
SUSANN VEGHMadalena (alt)
KARIN MANUELGiovanna (mezzosopraan)
EGBERT HEROLDBeul (bas)
YUN - JEONG JANGPage (mezzosopraan)
BRIGITTE JUNGMonterones dochter

* Het koor van der Oper der Bundesstadt Bonn                                                      


(Aken 16-02-2008 / Theater Aachen) 

(Aken 27-02-2008 / Theater Aachen)

MARCUS - R. BOSCH / DANIEL JACOBIdirigent
EWA TEILMANSregie
ELISABETH PEDROSSdecor
PETRA BONGARDkleding
FRANK FLADEkoor
HARTMUT LITZINGERlicht
Bezetting 
JEAN - FRANÇOIS BORRAS / YIKUN CHUNGHertog van Mantua (tenor)
IGOR MOROSOWRigoletto (bariton)
MICHAELA MARIA MAYERGilda (sopraan)
WOONG - JO CHOI / RICHARD MEIJERMonterone (bas)
JOHANNES PIOREKGraaf Ceprano (bas)
URSULA BRACHMANSKIGravin Ceprano (mezzosopraan)
MARTIN BERNERMarullo (bariton)
ANDREAS JOOSTBorsa (tenor)
PAWEL LAWRESZUKSparafucile (bas)
MELANIE FORGERON / IVA DANOVAMaddalena (alt)
ANNA LAFEBERGiovanna (mezzosopraan)
MEIKE HARTMANNHofdame
MIRKA LAMBERTHertogin van Mantua
KEARE LINDERT-KNOPPELMonterones dochter

(Düsseldorf 05-01-2013 / Deutsche Oper am Rhein)

WEN-PIN CHIENdirigent
DAVID HERMANNregie
ALEXANDER POLZINdecor
CRISTINA NYFFELERkleding
GERHARD MICHALSKIkoor
VOLKER WEINHARTlicht

Bezetting 
ANDREJ DUNAEVHertog van Mantua (tenor)
BORIS STATSENKORigoletto (bariton)
IULIA ELENA SURDUGilda (sopraan)
STEFAN HEIDEMANNMonterone (bas)
LUKASZ KONIECZNYGraaf Ceprano (bas)
AÏSHA TÜMMLERGravin Ceprano (mezzosopraan)
DMITRY LAVROVMarullo (bariton)
MARKUS MÜLLERMatteo Borsa (tenor)
GÜNES GÜRLESparafucile (bas)
KATARZYNA KUNCIOMaddalena (alt)
ANNIKA KASCHENZGiovanna (mezzosopraan)
 Beul (bas)
LUIZA FATYTOLPage (mezzosopraan)
 Monterones dochter

(Eindhoven19-11-2015 / Opera Zuid)


PER - OTTO JOHANSSONdirigent
STEFAN BALDURSSONregie
THORUNN THOGRIMSDOTTIRdecor
INGIBJORG JARA SIGURDARDOTTIRkleding
 koor
PALL RAGNARSSONlicht

Bezetting 
ELMAR GIBBERTSSONHertog van Mantua (tenor)
ANDERS LARSSONRigoletto (bariton)
ANNA EMELIANOVAGilda (sopraan)
HENK VAN HEJINSBERGENMonterone (bas)
MARCEL VAN DIERENGraaf Ceprano (bas)
SASKIA VOORBACHGravin Ceprano (sopraan)
WILLEM DE VRIESMarullo (bariton)
John ZuckermanMatteo Borsa (tenor)
Emanuele CordaroSparafucile (bas)
Veerle SandersMaddalena (alt)
Marieke KosterGiovanna (mezzosopraan)
Fabian HomburgLid rechtbank (bas)
 Page (mezzosopraan)
 Monterones dochter