Giuseppe Verdi
(Düsseldorf 25-09-1993 / Deutsche Oper am Rhein)
(Bonn 09-04-2000 / Oper der Stadt Bonn)
(Bonn 06-05-2000 / Oper der Stadt Bonn)
(Aken 16-02-2008 / Theater Aachen)
(Aken 27-02-2008 / Theater Aachen)
(Düsseldorf 05-01-2013 / Deutsche Oper am Rhein)
(Eindhoven19-11-2015 / Opera Zuid)
Libretto van Francesco Maria Piave, naar Victor Hugo`s drama Le Roi s'amuse.
Melodrama in 3 aktes.
Plaats en tijd. Mantua en omgeving. 16e eeuw.
Première.Venetië (Teatro La Fenice) op 11-03-1851
| Hertog van Mantua | tenor |
| RIGOLETTO (zijn hofnar) | bariton |
| GILDA (Rigoletto`s dochter) | sopraan |
| SPARAFUCILE (een bandiet) | bas |
| MADDALENA (diens zuster) | alt |
| GIOVANNA (vertrouweling v. Gilda) | mezzosopraan |
| GRAAF VAN MONTERONE | bas |
| MARULLO (een edelman) | bariton |
| MATTEO BORSA (hoveling) | tenor |
| GRAAF VAN CEPRANO | bas |
| GRAVIN VAN CEPRANO | mezzosopraan |
| GERECHTSDIENAAR | tenor |
| PAGE (van de hertogin) | mezzosopraan |
| HOFHEREN / DAMES / PAGE`S | koor |
Inhoud
De Hertog van Mantua (een absoluut heerser) onteert vrouwen. Hun mannen of vaders laat hij vermoorden. Zijn krijgsmakker en handlanger is de Hofnar Rigoletto, die al niet veel beter is dan zijn meester. Alle slachtoffers van de Hertog worden door hem bespot. Rigoletto wil zich in zijn privé-leven goed gedragen. Als vader van een in het geheim opgegroeide dochter is Rigoletto liefdevol. Maar wat hij anderen aandoet zal hem zelf overkomen. Zonder het te weten wordt hij medeplichtig aan de ontvoering van zijn eigen dochter Gilda, en ten slotte zelfs aan haar dood. Wat Rigoletto ervaart als de vloek van de Graaf Monterone, (met wie hij de spot drijft) zal slechts de consequentie van zijn eigen daden zijn.Voorgeschiedenis.
De hertog van Mantua en zijn mismaakte Hofnar Rigoletto hebben de dochter van Graaf Monterone ontvoerd. De oude, ongelukkige graaf pleegt daarop zelfmoord.
Akte I
Eerste scène.
Een zaal in het paleis van de Hertog.
De Hertog heeft een jong onbekend meisje ontdekt, dat hij in burgerkleding heeft benaderd en nu wil verleiden. Ondertussen heeft hij zijn oog ook laten vallen op Gravin Ceprano, met wie hij tegen haar wil en in het bijzijn van haar echtgenoot schaamteloos flirt. (Balata) Questa o qeulla. Hofnar Rigoletto bespot het echtpaar, dat machteloos ten prooi is gevallen aan de grillen van de Hertog. Bijna alle hovelingen zijn al eens bespot door de gebochelde nar. Als de edelman Marullo het nieuwtje verspreidt dat Rigoletto een geheim liefje heeft, besluiten de hovelingen de nar die hen zo vaak heeft bespot, betaald te zetten. Rigoletto houdt de diepbedroefde Graaf Monterone voor de gek, die hem daarop vervloekt.
Tweede scène.
Een doodlopende straat, Rigoletto's huis en tuin. Aan de andere kant van de straat staat het paleis van graaf Ceprano. Het is nacht. Rigoletto is erg geschrokken van Monterones verwensing. Op straat wordt hij aangesproken door een vreemde man. Het is Sparafucile, de beroepsmoordenaar die hem zijn diensten aanbiedt. duet, Signor, va non ho niente. Rigoletto onthoudt zijn naam en adres. Alleen achtergebleven vergelijkt Rigoletto zich met Sparafucile (recitatief, algemeen aangeduid als aria) Pari siamo. Wat hij als Hofnar doet met woorden, doet de moordenaar met zijn zwaard, zij zijn beiden moordenaars. Vervolgens kijkt hij naar zijn dochter, Gilda, die hij volledig afgeschermd van de buitenwereld liet opgroeien.duet, Figlia ! - Mio Padre ! Voor haar verzwijgt hij zijn naam en beroep en zegt haar dat zij nog het enige wezen op aarde is, dat hij liefheeft.
Hij roept haar verzorgster Giovanna en vraagt haar goed op zijn dochter te letten. duet, Dèh, non parlare al misero. Gilda op haar beurt verzwijgt dat ze sinds maanden een jonge, onbekende man heeft ontmoet, die ze liefheeft. Het is de Hertog, die zich tegenover Gilda voor student uitgeeft. Hij zingt samen met Gilda over de liefde, duet, E il sol dell` anima. Terug op haar kamer zingt zij de aria, Caro nome che il mio cor. De hovelingen willen Rigoletto's vermeende geliefde ontvoeren, maar onverwacht keert de nar terug. De hovelingen maken Rigoletto wijs dat Gravin Ceprano ontvoerd is en Rigoletto speelt het spel mee. Hij heeft zo ongewild geholpen bij de ontvoering van zijn dochter.
Akte II
Een salon in het paleis van de Hertog.
Gilda, de vermeende geliefde van Rigoletto wordt door de hovelingen aangeboden aan de Hertog. De Hofnar is het spoor van zijn dochter gevolgd. Zonder het te weten bevindt hij zich in het hol van de leeuw. De hovelingen genieten zichtbaar van de wanhoop van Rigoletto, die zijn dochter de ware aard en identiteit van haar geliefde onthult. koor, Scorrendo uniti. Dit verandert echter niets aan Gilda's gevoelens, ze houdt van de man, of die nu student of Hertog is. Als Gilda haar vader ziet werpt zij zich in zijn armen en vertelt haar verhaal, aria, Tutte le feste al tempio. Hoewel Rigoletto ziet dat alle hoop verloren is, probeert hij toch zijn dochter te troosten. duet, Piangi fanciulla. Rigoletto zweert wraak te nemen. Hij zal de Hertog van Mantua vermoorden. duet, Si vendetta, tremenda vendetta.
Akte III
Aan de oever van de rivier de Mincio. Het huis van Sparafucile.
De Hertog verschijnt en vraagt Sparafucile om wijn. Op luchthartige wijze bezingt hij zijn idee over vrouwen in de bekende canzone, La donna è mobile. Het is nacht. Rigoletto heeft Sparafucile opdracht gegeven de Hertog te vermoorden, maar eerst zal hij zijn verliefde dochter genezen. Hij vertelt haar over de ontrouw van de Hertog. Rigoletto dwingt Gilda toe te kijken wanneer Sparafuciles handlangster, zijn knappe zuster Maddalena, met de Hertog flirt en ten slotte zelf voor de charmes van de verleider bezwijkt. Rigoletto dwingt zijn verwarde en vertwijfelde dochter om als man verkleed naar Verona te vertrekken, maar Gilda keert terug naar de herberg waar ze hoort dat haar vader de Hertog gaat vermoorden. Maddelena smeekt haar broer de Hertog te sparen, maar in plaats van hem moet hij de eerste de beste vreemdeling die aanklopt maar doden. Gilda wil haar leven opofferen voor dat van haar geliefde en stapt het huis binnen. Ze wordt direct getroffen door het mes van Sparafucile. De huurmoordenaar overhandigt Rigoletto een zak, zogenaamd met het lijk van de Hertog erin.
Plotseling hoort Rigoletto, in de verte de bekende stem van de Hertog. Hij opent de zak en ziet zijn stervende dochter. Zij bekent dat zij zich heeft opgeofferd en vraagt om vergeving. Zij belooft voor hem te bidden in de hemel. duet, Lassù in cielo. Met zijn dochter levenloos in zijn armen schreeuwt Rigoletto `De vervloeking` uit, waarna hij neerstort.
(Düsseldorf 25-09-1993 / Deutsche Oper am Rhein)
| HIROSHI KODAMA | dirigent |
| JEAN - PIERRE PONNELLE | regie & decor |
| MARTIN SCHLUMPF | kleding |
| WOLFGANG DUNWALD | koor |
| ULRICH RAPP | regie |
| Bezetting | |
| GEORGI TSCHOLAKOV | Hertog van Mantua (tenor) |
| HENK POORT | Rigoletto (bariton) |
| CELINA LINDSLEY | Gilda (sopraan) |
| ANDRZEJ SACIUK | Monterone (bas) |
| WILHELM SCHAEFER | Graaf Ceprano (bas) |
| DIETLINDE BECKER | Gravin Ceprano (mezzosopraan) |
| E. LEE DAVIS | Marullo (bariton) |
| WILHELM RICHTER | Borsa (tenor) |
| DANIEL L.WILLIAMS | Sparafucile (bas) |
| URSULA KUNZ | Maddalena (alt) |
| MARGRIT CASPARI | Giovanna (mezzosopraan) |
| WILFRIED JUDS | Beul (bas) |
| FRIEDERIKE FAIST | Page (mezzosopraan) |
| YASMINE FRERICHS | Monterones dochter |
* Het koor van der Deutschen Oper am Rhein
(Bonn 09-04-2000 / Oper der Stadt Bonn)
(Bonn 06-05-2000 / Oper der Stadt Bonn)
| WOLFGANG OTT | dirigent |
| DIETRICH HILSDORF | regie |
| JOHANNES LEIACKER | decor & kleding |
| MARCO ZEISER CELESTI | koor |
| JURGEN ZOCH | licht |
| Bezetting | |
| OLAFUR BJARNASON | Hertog van Mantua (tenor) |
| FRANZ - JOSEF KAPELLMAN | Hertog van Mantua (tenor) |
| JURI NECHAEV | Rigoletto (bariton) |
| INGRID KERTESI | Gilda (sopraan) |
| OFELIA SALA | Gilda (sopraan) |
| VIDAR GUNNARSSON | Monterone (bas) |
| JOHANNES FLOGL | Graaf Ceprano (bas) |
| PIERIS ZARMAS | Graaf Ceprano (bas) |
| UTE HALLASCHKA | Gravin Ceprano (mezzosopraan) |
| ASTA ZUBAITE | Gravin Ceprano (mezzosopraan) |
| PETER BORDING | Marullo (bariton) |
| ADNAN GUNDOGDU | Marullo (bariton) |
| AXEL MENDROK | Matteo Borsa (tenor) |
| FLORIAN MOCK | Matteo Borsa (tenor) |
| GEORG ZEPPEFELD | Sparafucile (bas) |
| LEANDRA OVERMANN | Maddalena (alt) |
| SUSANN VEGH | Madalena (alt) |
| KARIN MANUEL | Giovanna (mezzosopraan) |
| EGBERT HEROLD | Beul (bas) |
| YUN - JEONG JANG | Page (mezzosopraan) |
| BRIGITTE JUNG | Monterones dochter |
* Het koor van der Oper der Bundesstadt Bonn
(Aken 16-02-2008 / Theater Aachen)
(Aken 27-02-2008 / Theater Aachen)
| MARCUS - R. BOSCH / DANIEL JACOBI | dirigent |
| EWA TEILMANS | regie |
| ELISABETH PEDROSS | decor |
| PETRA BONGARD | kleding |
| FRANK FLADE | koor |
| HARTMUT LITZINGER | licht |
| Bezetting | |
| JEAN - FRANÇOIS BORRAS / YIKUN CHUNG | Hertog van Mantua (tenor) |
| IGOR MOROSOW | Rigoletto (bariton) |
| MICHAELA MARIA MAYER | Gilda (sopraan) |
| WOONG - JO CHOI / RICHARD MEIJER | Monterone (bas) |
| JOHANNES PIOREK | Graaf Ceprano (bas) |
| URSULA BRACHMANSKI | Gravin Ceprano (mezzosopraan) |
| MARTIN BERNER | Marullo (bariton) |
| ANDREAS JOOST | Borsa (tenor) |
| PAWEL LAWRESZUK | Sparafucile (bas) |
| MELANIE FORGERON / IVA DANOVA | Maddalena (alt) |
| ANNA LAFEBER | Giovanna (mezzosopraan) |
| MEIKE HARTMANN | Hofdame |
| MIRKA LAMBERT | Hertogin van Mantua |
| KEARE LINDERT-KNOPPEL | Monterones dochter |
(Düsseldorf 05-01-2013 / Deutsche Oper am Rhein)
| WEN-PIN CHIEN | dirigent |
| DAVID HERMANN | regie |
| ALEXANDER POLZIN | decor |
| CRISTINA NYFFELER | kleding |
| GERHARD MICHALSKI | koor |
| VOLKER WEINHART | licht |
| Bezetting | |
| ANDREJ DUNAEV | Hertog van Mantua (tenor) |
| BORIS STATSENKO | Rigoletto (bariton) |
| IULIA ELENA SURDU | Gilda (sopraan) |
| STEFAN HEIDEMANN | Monterone (bas) |
| LUKASZ KONIECZNY | Graaf Ceprano (bas) |
| AÏSHA TÜMMLER | Gravin Ceprano (mezzosopraan) |
| DMITRY LAVROV | Marullo (bariton) |
| MARKUS MÜLLER | Matteo Borsa (tenor) |
| GÜNES GÜRLE | Sparafucile (bas) |
| KATARZYNA KUNCIO | Maddalena (alt) |
| ANNIKA KASCHENZ | Giovanna (mezzosopraan) |
| Beul (bas) | |
| LUIZA FATYTOL | Page (mezzosopraan) |
| Monterones dochter |
(Eindhoven19-11-2015 / Opera Zuid)
| PER - OTTO JOHANSSON | dirigent |
| STEFAN BALDURSSON | regie |
| THORUNN THOGRIMSDOTTIR | decor |
| INGIBJORG JARA SIGURDARDOTTIR | kleding |
| koor | |
| PALL RAGNARSSON | licht |
| Bezetting | |
| ELMAR GIBBERTSSON | Hertog van Mantua (tenor) |
| ANDERS LARSSON | Rigoletto (bariton) |
| ANNA EMELIANOVA | Gilda (sopraan) |
| HENK VAN HEJINSBERGEN | Monterone (bas) |
| MARCEL VAN DIEREN | Graaf Ceprano (bas) |
| SASKIA VOORBACH | Gravin Ceprano (sopraan) |
| WILLEM DE VRIES | Marullo (bariton) |
| John Zuckerman | Matteo Borsa (tenor) |
| Emanuele Cordaro | Sparafucile (bas) |
| Veerle Sanders | Maddalena (alt) |
| Marieke Koster | Giovanna (mezzosopraan) |
| Fabian Homburg | Lid rechtbank (bas) |
| Page (mezzosopraan) | |
| Monterones dochter |
